HAMUR İŞLERİ
Ginkal Mayalı hamur mantı kıvamında yarım avuç içi büyüklüğünde
puf böreğine benzer şekilde açılır ve içine az yağlı kavurma konur, mantı gibi pişirilir.Yoğurtsuz
ve üzerine yağ dökülmeden yenir. Su Böreği Ülkemizin diğer yörelerinde de yapılan su
böreği Artvin'de de yapılır. tere yağı ve içine konan Çiçil (uzayan) peynirle yapılması
yöreye özgüdür. 
Garşo (Ekmek aşı) Bayat ekmek üzerine
tercihe göre tere yağlı sos dökülür.Sos, sadece tere yağlı olabileceği gibi, mevsimine ve tercihe
göre domates ve soğanlı ay da yoğurtlu da olabilir. Gaviçi (Ğaşil,Papa) Mısır
veya buğday unu sıcak papa şeklinde pişirilir, ortası açılarak eritilmiş tere yağ
veya ayran konur. Kaşıkla alınan papa tere yağ veya yarana bandırırlarak yenir. Çimur Yeni
pişmiş mısır ekmeği tere yağ ile karıştırılır ve bulamaç şekline
gelene dek kaşık veya elle yoğrulduktan sonra ayran veya çay ile afiyetle yenir. Kete Fırın
, kuzine sobası veya tandırda arasına ceviz ve un karışımı katılarak pişirilen
ekmek. Kada Az yoğurtla açılan hamur için tercihe göre kavrulmuş un, öğütülmüş fındık
ya da ceviz konarak burma şeklinde tepsiye halkalar halinde dizilir.Üzerine yoğurt sürülerek fırında pişirilir. Fırın
ekmeği Özellikle esmer buğday unu ile tuğla örülü fırınlarda odun ateşinde pişirilen
son zamanlarda yaygın Trabzon ekmeği büyüklüğünde lezzetli ekmektir.Bayatlamaya dayanıklı olması
açısından tercih edilir. Tandır Ekmeği Ağırlıklı sahil ilçeleri
dışındaki yerlerde, esmer buğday unu ile tuğla örülü yer altı tandır fırınlarda
çalı ateşi ile pişirilen lezzetli bir ekmek türüdür.Kısa sürede bayatlaması nedeni ile anlık
ihityaçlarda kullanılır.
Mısır Ekmeği (Çadi) Mısır unu
ile pileki veya kuzine sobada pişirilir.Hemen her öğünde sofraların baştacıdır. Pileki
Ekmeği Kilden yapılmış tepsi büyüklüğünde iki plaka içinde buğday veya genellikle mısır
unundan yapılan bir ekmek türüdür. Pileki ekmeği, halen bulunmakla birlikte gelişen teknoloji ile birlikte
maalesef kaybolamaya yüz tutmaktadır. Lavaş Ekmeği Fırın, pileki veya tandırda
ekmek pişirmeden önce ince hamurdan yapılmış pide karın kısa sürede pişirilir ve taze tere
yağı ile yenir.
Hamsili Ekmek Ağırlıklı sahil ilçelerinde,
içine pırasa, salça, vb sebze konarak fırında pişirilir. Artvin Pidesi Özellikle yuvarlak
veya kayık şeklinde,üzeri açık veya kapalı içine tercihe göre peynir, kavırma, kıyma, yumurta
konularak veya sade (yağlı) taş fırında tere yağla pişirilir. Katmer İçine
kavrulmuş un, kırılmış ceviz veya fındık konarak taze yufka ile yapılan bir börek
türüdür. Erişte İnce ince kıyılmış yufka fırında kavrularak kurutulur
ve yıl boyunca saklanır.Üzerine kaynar su gezdirildikten sonra tere yağda döndürülerek servis yapılır.Tercihe
göre üzerine toz şeker dökülerek de yenir. Silor İnce boru şeklinde kıvrılarak
bir 4-5 cm eninde kesilen yufkalar fırında kavrularak kurutulur ve yıl boyunca saklanır.Üzerine kaynar
su gezdirildikten sonra bir kat yoğurt sürülür ve tere yağ ile servis yapılır.Tercihe göre, bir süre fırında
pişirilir. Kaymaklı Börek İçine kaymak konarak taze yufka ile yapılan bir börek türüdür. Lokum Mayalı
hamur ekmek kıvamında çorba hacminde top eklinde özellikle halis zeytinyağında kızartılır;
bal, pekmez veya yoğurda banarak afiyetle yenir. Bişi Mayalı hamur ekmek kıvamında
iki avuç içi büyüklüğünde ince yuvarlak pide şeklinde özellikle halis zeytinyağında kızartılır;
bal, pekmez veya yoğurda banarak afiyetle yenir. Ev Makarnası (Mantı) Mayalı hamur
muska veya eksem şeklinde içine kıyma konmadan makarna gibi pişirilir. Üzerine yoğurtsuz ve tere yağ
dökülerek afiyetle yenir. Cevizli/Fındıklı Börek İçine öğütülmüş ceviz veya
fındık konarak taze yufka ile yapılan bir börek türüdür.
ÇORBALAR.
(Nişoşlu) Yoğurt Çorbası Nane
benzeri ve dağlarda yetişen "nişoş" aromalı bitkinin kullanılarak yapılan tere yağlı
yoğurt çorbasıdır ve özellikle Artvin'in iç kesimlerinde yayla, mezra ve dağ köylerinde yaygındır. (Beyaz)
Lahana Çorbası Beyaz lahana ince ince doğranarak yoğurt ve çok az un ile yapılan bulamaça su katılarak
nane benzeri ve dağlarda yetişen "nişoş" aromalı bitkinin kullanılarak yapılan tere yağlı
yoğurt çorbasıdır. Özellikle Artvin'in iç kesimlerinde ; yayla, mezra ve dağ köylerinde yaygındır. (Gemdimalı)
Süt Çorbası Gendima (haşlanıp güneşte kurutulmuş buğday tanesi) ile su yerine süt katılarak
yapılır.Bir tür, bol sütlü şekersiz (tercihe göre tuz katılabilir) sıcak sütlaç tadını
andırır. Özellikle reyhan ve nane katılan bu çorba, Artvin'in iç kesimlerinde yaygındır. Kesme
(Mantılı Süt Yemeği) Kesme (parça halinde içi boş mantı) su yerine süt katılarak yapılan
bir tür çorbadır. (Siyah) Mercimek Çorbası İçine erişte biçiminde kesilmiş ev
mantısı katılarak siyah mercimek ile yapılır.Üzerine tercihe göre sirke dökülerek servis yapılan
bu çorba, Artvin'in iç kesimlerinde yaygındır. Çinçar (ısırgan otu) Çorbası Çinçar (ısırgan
otu) ile yapıla daha çok sahil ve sahile yakın yerlerde yaygındır.
Motrella İpsiz taze fasulye çok az su ile (yağsız)
pişirilir.İçine kuru veya taze soğan,öğütülmüş ceviz veya fındık konarak iyice karıştırılırak
servis yapılır.Özellikle mısır ekmeği doğranarak sıcak veya taze yenir.Daha çok sahil ve
sahile yakın kısımlarda yenir. Lapurçen Bahar aylarında toplanan taze asma (üzüm) yaprağı
güneşte kurutulur.İçine salça konulmadan özellikle zeytinyağı ile parça et veya kemikli etle birlikte
doğranmış soğan ile pişirilir. Puçuko İpsiz taze fasulye güneşte kurutur.Özellikle
kış aylarında, içine çok az bulgur ve salça konarak pişirilir.Tercihe göre üzerine sirke dökülerek yenir. Kara
lahana Yıl boyunca tüm ilçelerde vazgeçilmez geleneksel bir yemektir.Kara lahana, ıspanak büyüklüğünde
kesilerek suda iyice pişirilir.Suyu süzüldükten sonra içine mısır kırığı (ğırğıl),
tercihe göre taze ekşi erik (veya marmeladı), taze mısır taneleri, acı sivri biber ve domates konularak
iyice pişirilir.Üzerine eritilmiş tere yağ konarak servis yapılır.İçine taze pişmiş
mısır ekmeği doğranarak afiyetle yenir. Çinçar (ısırgan otu) yemeği Özellikle
bahar aylarında taze ısırgan otu ıspanak gibi pişirilir. (Kinzili) Taze Fasulye Taze
fasulye, yörede salata vb yemeklerde kullanılan ve sevilen bir otsu bitki olan (maydonaza benzer) kinzi katılarak
pişirilir. Kara Lahana Sarması Yıl boyunca tüm ilçelerde vazgeçilmez geleneksel bir yemektir.
Kara lahana yaprakları suda iyice pişirilir.Suyu süzüldükten sonra özellikle kıymalı içle sarılır.Taze
pişmiş mısır ekmeği ile afiyetle yenir. Çarğala (pazı) yemeği Yörede
bilinen adı ile pazı, ıspanak gibi sulu veya yumurtalı özellikler zeytinyağda pişirilir. Taze
fasulye kızartması Taze fasulye özellikle biber, soğan ve patates ile az zeytinyağında buğulanarak
kızartılır. Kabaklı Pilav Pilavlık pirinç ve ince doğranmış bal kabağı
birer sıra tencereye konur ve karıştırılmadan az ateşte pişirilir.Tercihen tere yağı
kullanılır. Şalgam (Pancar) Yemeği Şalgam (pancar) patates yemeği gibi
çok az pirinç ve salça ile pişirilir. Turşu Kavurma Özellikle fasulye turşusu ince ince
doğranarak soğan (ve pırasa) ile çok az yağ ile buğulanarak kavrulur.Taze pişmiş mısır
ekmeği ile afiyetle yenir. Hamsili Pilav Pirinç ve önceden ayıklanmış salamura veya taze
hamsi ile birer sıra tepsiye dizilerek fırında pişirilir. Turşulu Pilav Pilavlık
pirinç ve ince doğranmış özellikle fasulye turşusu az ateşte pişirilir.Tercihen tere yağı
kullanılır. Hamsi Buğulama Kuru soğan ve limon halkalar halinde tepsiye bir sıra
dizilir, üzerine ayıklanmış hamsi sıralanır.Üzerine tercihe göre sulandırlımış
salça ve bir miktar sıvı yağ eklenir; az ateşte fırında pişmeye yakın üzerine maydanoz
serpilir.
(Yatık) Döner (Çağ Döneri) Özellikle iç kesimlerde az yağlı koyun veya
dana eti dilimler halinde şişe takılarak köz üzerinde yatık bir şekilde yavaşça pişirilir.Pişen
kısımlar çağ adı verilen küçük şişlere geçirilerek yenir.Tercihen, et parçaları arasına
soğan, domates veya taze biber konur.Karabiber ve tuz etin terbiyesinde vazgeçilmezdir. Kuymak Eriyen ve uzayan (çiçil) peynir tercihe
göre beyaz un veya mısır unu, çok az su ve tere yağ/sıvıyağ ile beğendi kıvamına
gelene dek tavada karıştırılarak pişiriliir. Pişmenin en iyi işaretei kuymağım
"kusması" yani yağını salıvermesidir.Tüm öğünlerde baştacıdır.Pratik ve kolay
bulunurluğu bakımından her zaman tercih edilir. Kaymağın Kuymağı Taze kaymak
tercihe göre beyaz un veya mısır unu ile beğendi kıvamına gelene dek tavada karıştırılarak
pişiriliir. Pişmenin en iyi işaretei kuymağım "kusması" yani yağını salıvermesidir.Daha
çok kaymağın bol olduğu yayla ve mezralarda yaygındır. Mıhlama Uzayan(civil)
peynir eritilmiş tere yağda bir müddet pişirildikten sonra üzerine çırpılmış yumurta ilave
edilerek ekmek banabilecek kıvama geldiğinde özellikler mısır ekmeği ile afiyetle yenir. Peynir
tavalama Uzayan(civil) peynir ve tervihe göre süzme yoğurt veya lor eritilmiş tere yağda bir müddet
pişirilir. Dügmeç Bayat ekmek terağda kavrularak (tercihe göre çok az peynir konabilir) genelde
kahvaltıda yenir. Çılbır (Sarmısaklı) İçine çok az su konan bir tavaya kişi
başına bir adet olmak üzere pişirilen yumurta üzerine (tercihe göre sarmısaklı) eritilmiş tere
yağ dökülerek afiyetle yenir. Çılbır (Sütlü) İçine çok az süt konan bir tavaya kişi
başına bir adet olmak üzere pişirilen yumurta üzerine eritilmiş tere yağ dökülerek afiyetle yenir. Kavurmalı
Yumurta Kışlık olarak hazırlanan kavurma üzerine çırpılmış yumurta konarak
tavada pişirirlir. Sahanda Yumurta Bakır sahan (tabak) içine konan tere yağ içine köy yumurtası
konup üzeri bir başka sahan ile örtülerek kendi halinde pişmeye bırakılır. Kaygana Yumurta
tercihe göre sade veya sebzeli omlet şeklinde tavada pişirilir.
DİĞER
Sığen Yeni
doğum yapmış ineğin sütünden yapılan ve kendine özgü bir tadı olan yoğurt. Nağiço Koyun
kuyruğu kavurması soğuk olarak kahvaltıda katık olarak yenir. Kavrulmuş Zeytin Yörede
Çoruh şeridinde yetişen zeytinlerin en kalitelisii özellikle az ısıda fıırnda çok az kavrulur.
Kendine özgü lezzeti ve kısa sürede tüketilmesi zorunluluğu ile az üretildiği için yöred çok makbuldur. (Ceviz/Fındıklı)
Cacık Rendelenmiş salatalık ve öğütülmüş ceviz/fındık içine su katılmamış
yoğurt ile karıştırılır.Üzerine tercihe göre nane veya yörede yetişen reyhan konarak servis
yapılır. Boran (pazı veya ıspanaklı yoğurt) Suda haşlanmış
ıspanak veya pazı yaprağı cacık şeklinde yenir. Lorlu Pekmez Taze tuzsuz
lor üzerine yöre pekmezi dökülerek tahinli pekmez kıvamında kahvaltılık olarak yenir.
|